Z KART HISTORII OSIEKA JASIELSKIEGO
Osiek Jasielski sięga swoimi początkami przełomu stuleci XIII i XIV. Pierwotnie Osiek był osadą rycerską. W roku 1365 król Kazimierz Wielki nadał miejscowości magdeburskie prawa miejskie. Jako miasto królewskie Osiek otrzymał przywileje handlowe i celne. Powstał tu także zamek obronny, którego ślady znajdują się w południowej części miejscowości. Nazywany został ,,kocim'' zamkiem, co wskazywałoby , ze ruiny zamku mogły być wykorzystane czasowo na obozowisko przybyłych z południa uchodźców religijnych. Zamek osiecki był jednym z szeregu zamków broniących południowej granicy Polski. Dzierżawcami starostwa osieckiego byli Stadniccy. W wiekach XV i XVI rozwijał się tu prężnie handel, szczególnie końmi i bydłem. Funkcje te osada przestała pełnić jednak jeszcze w XVII. Razem z tym odnotowano stopniowy upadek i utratę znaczenia Osieka. Po pierwszym rozbiorze Polski miasteczko zostało sprzedane przez zaborcę Ignacemu Giedroyciowi. W roku 1777 właścicielami miasteczka zostali Braniccy. Kolejnymi dziedzicami w wieku XIX byli m. in.: Grabińscy, Gawrońscy, Sanguszkowie, Gaszyńscy i Janiszewscy. Osiek leżał przy trakcie handlowym wiodącym z Węgier do północnej Polski. Ta lokalizacja wpłynęła w znacznym stopniu na rozwój miejscowości. Od początku Osiek był zaliczany do kasztelani bieckiej, a później starostwa bieckiego w ziemi krakowskiej. Początkowo miasto było siedzibą starostwa niegrodowego, do którego należały też wsie: Brzezowa, Desznica, Jaworze, Mytarz, Skalnik i Świerchowa. W okresie zaborowym Osiek wszedł w roku 1782 w skład cyrkułu dukielskiego, przeniesionego 8 lat później do Jasła. Od roku 1867 Osiek jako gmina należał do powiatu jasielskiego. Osiek rozsławiły jarmarki. Z biegiem czasu Osiek wyrósł na ważne centrum handlu zwierzętami. Targi i jarmarki straciły swoje znaczenie na początku XX wieku. Związane to było m.in. z oddaleniem Osieka od linii kolei podkarpackiej, przebiegającej przez region jasielski. Drugą przyczyną były rosnące aspiracje niedalekiego Nowego Żmigrodu, który chciał odgrywać dominującą rolę ośrodka handlowego w regionie. Jako trzeci powód tego stanu rzeczy wskazuje się eksterminację podczas II wojny światowej ludności żydowskiej, która w okresie międzywojennym zmonopolizowała handel zwierzętami hodowlanymi w Osieku. Przez pierwsze wieki Osiek pozostawał miejscowością zasadniczo jednolitą narodowościowo i wyznaniowo. Dopiero w końcu XVIII wieku zaznaczyła się tu obecność ludności żydowskiej, choć pierwsi Żydzi osiedlili się zapewne jeszcze w XVI stuleciu. Z biegiem czasu ich liczba systematyczne rosła, sięgając ostatecznie 31% ogółu mieszkańców Osieka. W 1785 roku mieszkało tu 9 Żydów, a w 1824 roku - 31. W roku 1880 miasteczko zasiedlało 242 Żydów, w roku 1900 -257, a w latach 1907-1908 już 345. Od początku okresu międzywojennego zaznaczył się powolny odpływ ludności wyznania mojżeszowego, będący m. in. wynikiem emigracji. Żydzi zajmowali się głównie handlem, ewentualnie usługami. W roku 1882 gmina wykupiła jeden z drewnianych domów na potrzeby nowej szkoły. U schyłku tegoż stulecia zainicjowano wzniesienie murowanego budynku szkolnego, co sfinalizowano w roku 1904. Pierwszym nauczycielem szkoły ludowej był Michał Luśnicki. Jego następcą w latach 1883-1890 był Andrzej Stopinski. Po nim przez wiele lat szkołą kierował Wojciech Reyman. Upowszechnieniem oświaty na progu XX wieku zajęło się tez kilka instytucji: czytelnia ludowa, kółko teatralne oraz Towarzystwo Oświaty Ludowej założone w roku 1904 i liczące 35 członków. W roku 1908 Osiek miał 982 mieszkańców w tym 25 na obszarze dworskim. Osiek doświadczały rożne tragedie i kryzysy, które dotykały miejscową społeczność. W połowie XVI wieku dzierżawcy miasteczka - zwłaszcza Stadniccy ze Żmigrodu – próbowali uczynić z Osieczan chłopów i nałożyć na ich ciężary pańszczyźniane. Niewiele pomogły tu odwołania mieszczan, a nawet korzystne dla nich mandaty wydane przez władzę królewską. Ta wewnętrzna walka o status prawny, społeczny i majątkowy mieszkańców Osieka trwała aż do połowy XVII stulecia. Duże zniszczenie miasteczka przyniosły lata potopu szwedzkiego. Grabieże wojsk wpłynęły na upadek rzemiosła i handlu, likwidowanie gospodarstw rolnych i opuszczanie domostw przez mieszkańców. W czasie I wojny światowej kilkakrotnie miały miejsce grabieże dokonywane na miejscowej ludności przez stacjonujące tu wojska rosyjskie. Odnotowano napady i plądrowanie sklepów żydowskich; nie oszczędzano też miejscowego dworu. W Polsce niepodległej Osiek utracił rangę miasta i już nie odzyskał w późniejszym czasie. Na przestrzeni wieków Osiek był doświadczony również przez rożne klęski żywiołowe. Wiosną 1845 roku zasiewy zniszczył wylew Wisłoki, a towarzyszyła temu zaraza ziemniaczana i pomór bydła. W roku 1831 wystąpiła cholera. Zmarło na nią wówczas 37 osób. W roku 1847 odnotowano słabe urodzaje połączone z chorobami epidemicznymi. Wotum dziękczynnym za ustanie zarazy było wzniesienie zachowanej po dziś dzień kaplicy św. Rozalii.
Informacja pochodzi z książki Ks. Sławomira Zycha i Bartosza Walickiego ,,Osiek Jasielski – przewodnik po kościelnych i emigracyjnych dziejach miejscowości.'' 2013 rok.
ZWRACAMY SIE DO WSZYSTKICH MIESZKAŃCÓW GMINY O POMOC W ARCHIWIZACJI HISTORII BYŁEGO MIASTECZKA. UDOSTEPNIANIE MATERIAŁÓW, INFORAMCJI ORAZ ZDJĘĆ. WSZELKIE INFORMACJE PROSIMY PRZESYŁAĆ NA ADRES REDAKCJI LUB OSOBIŚCIE DO PUNKTU INFORMACJI TURYSTYCZNEJ.
Rodzina ostatnich właścicieli ziemskich w Osieku: siedzą za stołem: Wojciech Janiszewski i jego żona Klotylda z Maniewskich, stoją ich synowie: z lewej Stefan, z prawej Tadeusz. Siedzą:po lewej stronie stołu Jan i po prawej Kazimierz. Zdjęcie z 1912 r., przechowywane w zbiorach prywatnych.
