Gmina Osiek Jasielski

Wieś położona jest w dolinie potoku będącego dopływem Kłopotnicy na wysokości około 290 m n.p.m. Osada pochodzi z XIV wieku, choć w dokumentach po raz pierwszy występuje w 1400r. Założona została na prawie niemieckim, po czym przeniesiona na wołoskie. Była wsią rycerską. Stanowiła w historii tą samą własność co Samoklęski i Mrukowa. W 1581 roku była własnością Jana Mniszcha, a dzierżawił ją Piotr Broniowski. Zamieszkiwana była w przewadze przez ludność łemkowską. Według legend tutaj właśnie, w miejscowej cerkwi miał się odbyć ślub Maryny Mniszchówny z Dymitrem Samozwańcem. Według tej samej legendy Maryna po odnowieniu ślubów na Kremlu miała przesłać parodiowi z Pielgrzymki ornat, który do dziś jest w cerkwi przechowywany. Wg ks. S. Samy Pielgrzymka posiadała (koniec XIX W.) szkołę parafialną, czytelnię Michała Kaczkowskiego, kasę gminną i cerkiewną, a liczyła sobie 1608 mieszkańców. W 1914r. władze austriackie osadziły kilku mieszkańców w obozie internowanych w Thaiehofie (powrócili w 1916r.).
W 1915 roku poległo tu kilku żołnierzy niemieckich, których pochowano na placu cerkiewnym (dzisiaj po grobach nie ma w ogóle śladu).

Życie ludzi w Pielgrzymce w okresie międzywojennym nie uległo żadnej zmianie: pracowali i utrzymywali się z roli, byli drwalami, zbierali leśne runo. Produkty leśne sprzedawali na targu w Żmigrodzie. We wsi był sklep gminny, który zaopatrywał mieszkańców w najpotrzebniejsze artykuły. W 1934 roku na prośbę Łemków rząd polski wyjednał w stolicy apostolskiej zgodę na powstanie Administracji Apostolskiej dla Łemkowszczyzny (przestała istnieć w 1947r).

We wsi na uwagę zasługuje drewniana cerkiew p.w. Św. Michała Archanioła, pierwotnie grekokatolicka, obecnie prawosławna. Cerkiew pochodzi z XVI wieku, przebudowana w latach siedemdziesiątych XIX wieku Zbudowana w oryginalnym stylu na tle bizantyjskim. W cerkwi znajduje się zabytkowa kamienna chrzcielnica z 1636r.Jest też obraz Matki Bożej, która trzyma na rękach Dzieciątko Jezus, artystycznie wykonany z 1649 roku. Godny uwagi jest grób Pański z 1684r. Ma formalny kształt grobu, na czterech rogach wznoszą się filary dźwigające kamień grobowy, a na czterech rogach kamienia grobowego filary dźwigające strop nieba, na którym wznosi się godło Zbawiciela - Krzyż Pański.

Nie jest wykluczone, że była to świątynia obronna, zachowały się ślady stawów - okopów i wałów.

Do wsi Pielgrzymka należy przysiółek Kłopotnica. Była kiedyś oddzielną wsią leżącą w dolinie rzeki o tej samej nazwie na wysokości 300m n.p.m. Osada powstała za panowania Kazimierza Wielkiego, założona na prawie niemieckim, w XV wieku przeniesiona została na prawo wołoskie. Zamieszkiwana była przez Łemków, należała do parafii Pielgrzymka.